آینده برای کیست؟ (قسمت دوم )
يكشنبه, ۱۹ دی ۱۳۸۹، ۰۱:۲۹ ق.ظ
در این قسمت قصد داریم کمی با تاریخچه جنبش متن باز و رهبران این جنبش آشنا بشیم و در ادامه ببینیم که چطور نهضت متن باز و فرهنگ اپن سورس دنیا را تغییر داد. در خلال متن اشاراتی به جایگاه آپاچی و بایگاه داده های متن باز خواهیم داشت تا راهی باشد برای بررسی تکنولوژی آزاد وب در مطالب بعدی.
پیش از وجود لینوکس، نرم افزار های آزاد کار خود را آغاز کرده بودند. ریچارد استالمن بنیان گذار جنبش نرم افزار های آزاد، برای توسعه فعالیت هایش در تلاش بود تا زیر بنای قانونی و فلسفی را برای این جنبش فراهم کند، تمام این تلاش ها بود که لینوکس و سیستم های متن باز در چنین جایگاه رفیعی در زمان حال می درخشند. استالمن در سال ۱۹۷۱ وارد آزمایشگاه AI درMIT شد، آنها یک نوع سیستم عامل را توسعه داده بودند، مشکلات از دیدگاه استالمن زمانی آغاز شد که کلمه های عبور وارد موسسه شدند
و این یعنی پایان آزادی چرا که کلمه های عبور راهی برای کنترل کاربر ها توسط مدیران می باشد. فلسفه استالمن این بود که هرکس که پشت کامپیوتر می نشیند باید بتواند هر کاری که مایل است انجام بدهد. از اواخر دهه ۷۰ میلادی کاربران آرام آرام شروع به بستن متن برنامه های خود کردند و از دیدگاه طرفداران جنبش متن باز، مایکروسافت مقصر اصلی در این زمینه می باشد. بیل گیتس عقیده داشت که کسی حاضر نمی شود مدت زیادی را صرف توشعه نرم افزار کند و آن را به رایگان در اختیار همگان قرار دهد ولی این موضوع هرگز حقیقت نیافت و دنیای آینده کاملا فراتر از تفکر آن روز بیل گیتس تغییر کرد. در آن سال ها استالمن برای توسعه یک پروژه نیاز به دسترسی و تصحیح متن یک برنامه داشت ولی شرکت سازنده آن برنامه اجازه این کار را به استالمن نداد و این یک تجربه بسیار بد برای او تلقی می شد. از دیدگاه او شرکت هایی که نرم افزار خصوصی تولید می کردند قصد تسلط بر روی کاربران را داشتند و کاربران باید تعهد می دادند که آن نرم افزار را به شخص دیگری ندهند و چنین رفتاری در فلسفه استالمن برابری می کرد با عبارت انسان بد، چرا که او را از مشارکت با مردم و گروه های برنامه نویسی باز می داشت، او پیش از نیز در موردی مشابه نتوانسته بود به دلیل وجود چنین قوانینی کار مفیدی را در توسعه یک پروژه که در نظر داشت انجام دهد. او عقیده داشت که اگر خود، یک سیستم عامل جدید توسعه دهد و به عنوان مولف دیگران را به مشارکت و توسعه آن دعوت کند، می تواند آن آزادی ای را که در ذهن خود داشت، به حقیقت تبدیل کند. در سال ۱۹۸۴ ریچارد استالمن کار خود را در MIT رها کرد تا به توسعه و ایجاد سیستم عامل GNU بپردازد. گنو شبیه سیتم عامل یونیکس بود ولی تفاوت های اساسی با آن داشت چرا که یونیکس یک سیستم عامل اختصاصی بود و آن ها بایستی از ابتدا شروع به نوشتن این سیستم عامل می کردند. ( GNU = GNU’s Not Unix ) استالمن شروع به نوشتن جایگزین برای چندین برنامه کرد و از مردم دعوت به همکاری در این پروژه کرد و موفق شده بود تا حدود سال ۱۹۹۱ تمام برنامه ها را جایگزین کند، ولی استالمن به یک هسته احتیاج داشت که برنامه ها را به یکسری عدد ترجمه کند که کامپیوتر ها توان درک و اجرای آن ها را دارند. اگر نرم افزار های آزاد در مالکیت عمومی قرار گیرند، یک شخص می تواند تغییراتی در یک نرافرار ایجاد کند و آن را به یک نرم افزار خصوصی تبدیل کند، برای جلوگیری از این موضوع تکنیکی به نام کپی لفت مطرح شد. در واقع نرم افزار هایی که تحت قانون کپی لفت توزیع می شوند دارای حق مالکیت یعنی همان کپی رایت هستند، به این صورت که نویسندگان اصلی اجاز هرگونه تغییر در برنامه و توزیع مجدد را به کاربر می دهند، با این تفاوت که برنامه به روز شده بایستی مجددا تحت همین شرایط منتشر شود، نه کمتر و نه بیشتر، با این روش هر کسی که از نرم افرا استفاده می کند، آزادی همکاری با دیگران را دارد و این یعنی آزادی به همراه نرم افزار پخش می شود. کپی لفت یک مفهوم است و مجوزی که شرایط یاد شده را فراهم می کند، GPL, GNU GENERAL PUBLIC LICENS می باشد. در واقع یک سند به زبان و شیوه ی حقوقی تا قابلیت استفاده را داشته باشد همان طور که لینوس توروالدز از آن استفاده کرد. جنبش نرم افزار های آزاد ایجاد کننده شرکت های گنویی نیز بود، شرکت هایی تجاری بر پایه نرم افزار های آزاد. نقطه شروع این ماجرا آزماشگاه الکترونیک در دانشگاه استنفورد بود. فلسفه و دیدگاه استالمن در نحوه کسب درآمد از نرم افزار های آزاد بر پایه خدمات و پشتیبانی از نرم افزار ها بود، چرا که با در دسترس بودن کد منبع هر کسی می توانست به این کار بپردازد و طبیعتا بازار و درآمد برای کسانی خواهد بود که پشتیبانی بهتری ارائه می کنند و این خود نوعی پویایی و رقابت ایجاد می کند که عامل پیشرفت می باشد، اما در مورد نرم افزار های غیر آزاد پشتیبانی در انحصار شرکت سازنده می باشد و شما به دنبال لطف شرکت هشتید و این همان دلیلی است که کیفت خدمات و پشتیبانی مایکروسافت چشم گیر نمی باشد. توسعه هسته سیستم عامل در آخرین مراحل برنامه ریزی شده بود که در همان دوران بود که لینوس توروالدز هسته یک سیستم عامل با نام لینوکس را توسعه داد و آن را تحت مجوز GPL منتشر کرد. لینوس توروالدز طی یک نامه‌ی الکترونیکی خبر نوشتن سیستم عامل متن باز خود را اعلام کرد، طولی نکشید که صدها نفر از سراسر دنیا خواهان کار با این سیستم عامل باز متن (Open Source) که به UNIX شباهت داشت شدند و شروع به توسعه‌ی آن کردند. به تدریج نرم افزار های آزاد با هسته ای که لینوس توروالدز توسعه داده بود ترکیب شدند و یک سیستم عامل کامل را ایجاد کردند، در واقع این لینوکس بود که شکاف موجود در سیستم گنو را محو کرد. در سال ۱۹۹۱ نسخه ۰.۰۱ لینوکس با ۱۰۰۰۰ خط کد و یک کاربر شروع به کار کرد و در سال دوم با نسخه ۰.۹۶ و ۴۰۰۰۰ خط کد و ۱۰۰۰ کاربر پیشرفت خوبی از خود نشان داد. در واقع تمامی این اتفاقات منجر به توسعه سیستم هایی با نام گنو/ لینوکس، دبیان لینوکس، ردهت لینوکس و …. شد. نتیجه‌ی این گرده هم آیی سیستم عاملی قدرتمند با ویژگی‌هایی منحصر به فرد شده که علاوه بر رایگان بودن و باز متن بودن ویژگی‌های بسیاری دارد که باعث شده تا لینوکس که در ابتدا در محیط های دانشگاهی و آکادمیک بزرگ شده حالا دیگر پا به عرصه‌ی تجارت و دولت بگذارد تا جایی که دولت های بزرگ اروپا مانند آلمان و اسپانیا سیستم عامل ملی خود را لینوکس اعلام کنند و البته نه تنها دولت ها بلکه نهاد ها و وزارت خانه های بسیاری، سیستم عامل نهاد یا وزارت خانه‌ی خود را به لینوکس تبدیل کرده اند، مانند وزارت دفاع آمریکا ،اداره‌ی پست آمریکا ،نیروهای مسلح ترکیه یا حتی در ایالت کالیفرنیای امریکا نیز برای اداره‌یامور از این سیستم عامل استفاده می شود. در سال ۱۹۹۳ که استفاده از اینترنت رو به رشد چشم گیری گزاشته بود و بستر را برای توسعه لینوکس فراهم کرده بود، به وجود آمدن وب سرور آپاچی موج جدیدی در توسعه و گسترش لینوکس ایجاد کرد. انعطاف پذیری و باز بودن آپاچی سبب شد که بیش از ۶۰ درصد بازار وب سرور ها متعلق به آپاچی باشد و این نکته که آپاچی بر پایه ی لینوکس توسعه یافته بود باعث شد افراد زیادی را به سمت خود جذب کند چراکه تکنولوژی به کار رفته در آپاچی نسبت به نمونه های مایکروسافت و دیگر موارد ارزان تر و کارآمد تر بود. آپاچی باعث شد که شرکت های تامین کننده ی اینترنت و تجارت الکترونیک از لینوکس به عنوان جایگزین برای ویندوز استفاده نمایند. یکی از کلید های اصلی در توسعه لینوکس به وجود آمدن شرکت هایی بود که کار اصلیشان توزیع و پشتیبانی خود سیتم عامل بود. شرکت Red Hat از پیشگامان این عرصه بود و اقدام به توسعه توزیع هایی از لینوکس کرد که مخصوص استفاده در سرور ها بودند. تالیف کتاب کلیسا و بازار توسط اریک ریموند معرف سبک جدیدی از برنامه نویسی و مشارکت در توسعه نرم افزار بود، عبارت کلیسا نمادی از برنامه نویسی سنتی و عبارت بازار نمادی از روش های جدید برنامه نویسی مبتنی بر مشارکت می باشد، همانند بازار که فعالیت تمام افراد بر سایرین نیز تاثیر می گذارد، روش های جدید برنامه نویسی نیز ارتباطات گسترده ای را در بین توسعه دهندگان ایجاد می کند. در ابتدا از عبارت Free Software برای این جنبش استفاده می شد که به غلط این تصور را در ذهن مردم ایجاد می کرد که نرم افزار ها باید کاملا رایگان باشند و ارزش خاصی ندارند، در صورتی که مفهموم عبارت بالا در آزادی نرم افزار بود نه در رایگان بودن آن. بدین ترتیب عبار Open Source به عنوان نامی برای این جنبش انتخاب شد. فلسفه استالمن بیانگر این است که نرم افرار ها باید تماما آزاد باشند ولی دیدگاه دیگری نیز در این عرصه وجود دارد که بیان می کند نرم افزار های آزاد و غیر آزاد بایستی هردو در کنار هم باشند. مهاجرت شرکت های بزرگ در حوزه پایگاه داده به بستر لینوکس موجب قدرتمند تر و کاربردی تر شدن نرم افزار های آزاد شد که این تهدیدی بزرگ برای شرکت هایی همچون مایکروسافت به حساب می آمد. یکی از حرکت های جمعی که برگرفته از فلسفه استالمن بر پایه ی مشارکت عمومی در توسعه علم می بود، تشکیل شدن گروه های کاربری لینوکس بود. این گروه ها در بازه های زمانی منظم دور یکدیگر جمع می شدند و به کار های گوناگونی اعم از مشکل گشایی، نصب سیستم عامل لینوکس، مشاوره و … می برداختند که تاثیر بسزایی در رشد محلی لینوکس داشت.
منبع: فیلم انقلاب متن باز
پیش از وجود لینوکس، نرم افزار های آزاد کار خود را آغاز کرده بودند. ریچارد استالمن بنیان گذار جنبش نرم افزار های آزاد، برای توسعه فعالیت هایش در تلاش بود تا زیر بنای قانونی و فلسفی را برای این جنبش فراهم کند، تمام این تلاش ها بود که لینوکس و سیستم های متن باز در چنین جایگاه رفیعی در زمان حال می درخشند. استالمن در سال ۱۹۷۱ وارد آزمایشگاه AI درMIT شد، آنها یک نوع سیستم عامل را توسعه داده بودند، مشکلات از دیدگاه استالمن زمانی آغاز شد که کلمه های عبور وارد موسسه شدند
و این یعنی پایان آزادی چرا که کلمه های عبور راهی برای کنترل کاربر ها توسط مدیران می باشد. فلسفه استالمن این بود که هرکس که پشت کامپیوتر می نشیند باید بتواند هر کاری که مایل است انجام بدهد. از اواخر دهه ۷۰ میلادی کاربران آرام آرام شروع به بستن متن برنامه های خود کردند و از دیدگاه طرفداران جنبش متن باز، مایکروسافت مقصر اصلی در این زمینه می باشد. بیل گیتس عقیده داشت که کسی حاضر نمی شود مدت زیادی را صرف توشعه نرم افزار کند و آن را به رایگان در اختیار همگان قرار دهد ولی این موضوع هرگز حقیقت نیافت و دنیای آینده کاملا فراتر از تفکر آن روز بیل گیتس تغییر کرد. در آن سال ها استالمن برای توسعه یک پروژه نیاز به دسترسی و تصحیح متن یک برنامه داشت ولی شرکت سازنده آن برنامه اجازه این کار را به استالمن نداد و این یک تجربه بسیار بد برای او تلقی می شد. از دیدگاه او شرکت هایی که نرم افزار خصوصی تولید می کردند قصد تسلط بر روی کاربران را داشتند و کاربران باید تعهد می دادند که آن نرم افزار را به شخص دیگری ندهند و چنین رفتاری در فلسفه استالمن برابری می کرد با عبارت انسان بد، چرا که او را از مشارکت با مردم و گروه های برنامه نویسی باز می داشت، او پیش از نیز در موردی مشابه نتوانسته بود به دلیل وجود چنین قوانینی کار مفیدی را در توسعه یک پروژه که در نظر داشت انجام دهد. او عقیده داشت که اگر خود، یک سیستم عامل جدید توسعه دهد و به عنوان مولف دیگران را به مشارکت و توسعه آن دعوت کند، می تواند آن آزادی ای را که در ذهن خود داشت، به حقیقت تبدیل کند. در سال ۱۹۸۴ ریچارد استالمن کار خود را در MIT رها کرد تا به توسعه و ایجاد سیستم عامل GNU بپردازد. گنو شبیه سیتم عامل یونیکس بود ولی تفاوت های اساسی با آن داشت چرا که یونیکس یک سیستم عامل اختصاصی بود و آن ها بایستی از ابتدا شروع به نوشتن این سیستم عامل می کردند. ( GNU = GNU’s Not Unix ) استالمن شروع به نوشتن جایگزین برای چندین برنامه کرد و از مردم دعوت به همکاری در این پروژه کرد و موفق شده بود تا حدود سال ۱۹۹۱ تمام برنامه ها را جایگزین کند، ولی استالمن به یک هسته احتیاج داشت که برنامه ها را به یکسری عدد ترجمه کند که کامپیوتر ها توان درک و اجرای آن ها را دارند. اگر نرم افزار های آزاد در مالکیت عمومی قرار گیرند، یک شخص می تواند تغییراتی در یک نرافرار ایجاد کند و آن را به یک نرم افزار خصوصی تبدیل کند، برای جلوگیری از این موضوع تکنیکی به نام کپی لفت مطرح شد. در واقع نرم افزار هایی که تحت قانون کپی لفت توزیع می شوند دارای حق مالکیت یعنی همان کپی رایت هستند، به این صورت که نویسندگان اصلی اجاز هرگونه تغییر در برنامه و توزیع مجدد را به کاربر می دهند، با این تفاوت که برنامه به روز شده بایستی مجددا تحت همین شرایط منتشر شود، نه کمتر و نه بیشتر، با این روش هر کسی که از نرم افرا استفاده می کند، آزادی همکاری با دیگران را دارد و این یعنی آزادی به همراه نرم افزار پخش می شود. کپی لفت یک مفهوم است و مجوزی که شرایط یاد شده را فراهم می کند، GPL, GNU GENERAL PUBLIC LICENS می باشد. در واقع یک سند به زبان و شیوه ی حقوقی تا قابلیت استفاده را داشته باشد همان طور که لینوس توروالدز از آن استفاده کرد. جنبش نرم افزار های آزاد ایجاد کننده شرکت های گنویی نیز بود، شرکت هایی تجاری بر پایه نرم افزار های آزاد. نقطه شروع این ماجرا آزماشگاه الکترونیک در دانشگاه استنفورد بود. فلسفه و دیدگاه استالمن در نحوه کسب درآمد از نرم افزار های آزاد بر پایه خدمات و پشتیبانی از نرم افزار ها بود، چرا که با در دسترس بودن کد منبع هر کسی می توانست به این کار بپردازد و طبیعتا بازار و درآمد برای کسانی خواهد بود که پشتیبانی بهتری ارائه می کنند و این خود نوعی پویایی و رقابت ایجاد می کند که عامل پیشرفت می باشد، اما در مورد نرم افزار های غیر آزاد پشتیبانی در انحصار شرکت سازنده می باشد و شما به دنبال لطف شرکت هشتید و این همان دلیلی است که کیفت خدمات و پشتیبانی مایکروسافت چشم گیر نمی باشد. توسعه هسته سیستم عامل در آخرین مراحل برنامه ریزی شده بود که در همان دوران بود که لینوس توروالدز هسته یک سیستم عامل با نام لینوکس را توسعه داد و آن را تحت مجوز GPL منتشر کرد. لینوس توروالدز طی یک نامه‌ی الکترونیکی خبر نوشتن سیستم عامل متن باز خود را اعلام کرد، طولی نکشید که صدها نفر از سراسر دنیا خواهان کار با این سیستم عامل باز متن (Open Source) که به UNIX شباهت داشت شدند و شروع به توسعه‌ی آن کردند. به تدریج نرم افزار های آزاد با هسته ای که لینوس توروالدز توسعه داده بود ترکیب شدند و یک سیستم عامل کامل را ایجاد کردند، در واقع این لینوکس بود که شکاف موجود در سیستم گنو را محو کرد. در سال ۱۹۹۱ نسخه ۰.۰۱ لینوکس با ۱۰۰۰۰ خط کد و یک کاربر شروع به کار کرد و در سال دوم با نسخه ۰.۹۶ و ۴۰۰۰۰ خط کد و ۱۰۰۰ کاربر پیشرفت خوبی از خود نشان داد. در واقع تمامی این اتفاقات منجر به توسعه سیستم هایی با نام گنو/ لینوکس، دبیان لینوکس، ردهت لینوکس و …. شد. نتیجه‌ی این گرده هم آیی سیستم عاملی قدرتمند با ویژگی‌هایی منحصر به فرد شده که علاوه بر رایگان بودن و باز متن بودن ویژگی‌های بسیاری دارد که باعث شده تا لینوکس که در ابتدا در محیط های دانشگاهی و آکادمیک بزرگ شده حالا دیگر پا به عرصه‌ی تجارت و دولت بگذارد تا جایی که دولت های بزرگ اروپا مانند آلمان و اسپانیا سیستم عامل ملی خود را لینوکس اعلام کنند و البته نه تنها دولت ها بلکه نهاد ها و وزارت خانه های بسیاری، سیستم عامل نهاد یا وزارت خانه‌ی خود را به لینوکس تبدیل کرده اند، مانند وزارت دفاع آمریکا ،اداره‌ی پست آمریکا ،نیروهای مسلح ترکیه یا حتی در ایالت کالیفرنیای امریکا نیز برای اداره‌یامور از این سیستم عامل استفاده می شود. در سال ۱۹۹۳ که استفاده از اینترنت رو به رشد چشم گیری گزاشته بود و بستر را برای توسعه لینوکس فراهم کرده بود، به وجود آمدن وب سرور آپاچی موج جدیدی در توسعه و گسترش لینوکس ایجاد کرد. انعطاف پذیری و باز بودن آپاچی سبب شد که بیش از ۶۰ درصد بازار وب سرور ها متعلق به آپاچی باشد و این نکته که آپاچی بر پایه ی لینوکس توسعه یافته بود باعث شد افراد زیادی را به سمت خود جذب کند چراکه تکنولوژی به کار رفته در آپاچی نسبت به نمونه های مایکروسافت و دیگر موارد ارزان تر و کارآمد تر بود. آپاچی باعث شد که شرکت های تامین کننده ی اینترنت و تجارت الکترونیک از لینوکس به عنوان جایگزین برای ویندوز استفاده نمایند. یکی از کلید های اصلی در توسعه لینوکس به وجود آمدن شرکت هایی بود که کار اصلیشان توزیع و پشتیبانی خود سیتم عامل بود. شرکت Red Hat از پیشگامان این عرصه بود و اقدام به توسعه توزیع هایی از لینوکس کرد که مخصوص استفاده در سرور ها بودند. تالیف کتاب کلیسا و بازار توسط اریک ریموند معرف سبک جدیدی از برنامه نویسی و مشارکت در توسعه نرم افزار بود، عبارت کلیسا نمادی از برنامه نویسی سنتی و عبارت بازار نمادی از روش های جدید برنامه نویسی مبتنی بر مشارکت می باشد، همانند بازار که فعالیت تمام افراد بر سایرین نیز تاثیر می گذارد، روش های جدید برنامه نویسی نیز ارتباطات گسترده ای را در بین توسعه دهندگان ایجاد می کند. در ابتدا از عبارت Free Software برای این جنبش استفاده می شد که به غلط این تصور را در ذهن مردم ایجاد می کرد که نرم افزار ها باید کاملا رایگان باشند و ارزش خاصی ندارند، در صورتی که مفهموم عبارت بالا در آزادی نرم افزار بود نه در رایگان بودن آن. بدین ترتیب عبار Open Source به عنوان نامی برای این جنبش انتخاب شد. فلسفه استالمن بیانگر این است که نرم افرار ها باید تماما آزاد باشند ولی دیدگاه دیگری نیز در این عرصه وجود دارد که بیان می کند نرم افزار های آزاد و غیر آزاد بایستی هردو در کنار هم باشند. مهاجرت شرکت های بزرگ در حوزه پایگاه داده به بستر لینوکس موجب قدرتمند تر و کاربردی تر شدن نرم افزار های آزاد شد که این تهدیدی بزرگ برای شرکت هایی همچون مایکروسافت به حساب می آمد. یکی از حرکت های جمعی که برگرفته از فلسفه استالمن بر پایه ی مشارکت عمومی در توسعه علم می بود، تشکیل شدن گروه های کاربری لینوکس بود. این گروه ها در بازه های زمانی منظم دور یکدیگر جمع می شدند و به کار های گوناگونی اعم از مشکل گشایی، نصب سیستم عامل لینوکس، مشاوره و … می برداختند که تاثیر بسزایی در رشد محلی لینوکس داشت.
منبع: فیلم انقلاب متن باز
